Esans Yağ Çıkarma Yöntemlerinin Kapsamlı Rehberi

wp:paragraph

Esans yağlar, laboratuvarda sentetik olarak üretilmek yerine, aslında bitkinin yağ içeren kısmına uygun ayrıştırma yöntemleri uygulanarak, bitkisel kaynaklardan özütlenir.

/wp:paragraph wp:more more /wp:more wp:columns {"className":"has-2-columns"} /wp:columns wp:paragraph

Ayrıştırma yöntemi, basınç ve sıcaklık göz önünde bulundurulduğunda esans yağın kalitesini etkiler.

/wp:paragraph wp:paragraph

Bazı ayrıştırma yöntemleri belli başlı bitki türleri ve kısımları için biçilmiş kaftandır. Örneğin, turunçgil kabuğundaki yağların ayrıştırılmasında soğuk sıkımla özütleme, enflauraj yönteminden daha iyidir. Çünkü kabukların delinmesi ve sıkılması gerekir, bu da enflauraj yöntemiyle mümkün değildir.

/wp:paragraph wp:heading

ESANS YAĞLARIN ÜRETİMİ

/wp:heading wp:paragraph

Esans yağların nasıl yapıldığını hiç merak ettiniz mi? İlk olarak bilmeniz gereken şey esans yağların üretilmediği, aslında bitkisel kaynaklardan ayrıştırıldığı olmalıdır. Ayrıştırma yöntemleri bitkinin “yaşam gücü” olarak işlev yapan aktif botanik bileşenlerini elde etmek için kullanılır. Temelde esans yağlar bitkinin sıvılaştırılmış halidir ve bu şekilde bitkinin yararlı bileşenlerinin kan dolaşımına ulaşmasını daha hızlı olur. 

/wp:paragraph wp:paragraph

Botanik, bitkisel kaynakların içinde çözündüğü bir çözeltiyle buluşturulduğunda bitkisel bir esans ortaya çıkar. En sonunda, çözücü botanik materyalle birleşir ve “esans” dediğimiz şeye dönüşür. Sürecin sonunda oluşan çözelti sıvı halde olabilir ya da sıvı, bitkinin kalanını katı hale getirmek için çözeltiden ayrılabilir. Çözücüler koruyucu madde olarak ya da bitki hücrelerinin kırılıp içindekileri akıtmasına yardımcı olan araçlar olarak kullanılabilir. 

/wp:paragraph wp:heading {"level":3}

BUHAR DAMITMASI

/wp:heading wp:paragraph

Doğal ürünlerde kullanılan esans yağlarını bitkilerden ayrıştırmada kullanılan en yaygın yöntem buhar damıtmasıdır. Bu süreç, buharın bitki kaynağının buharlaşabilen bileşenlerini ayrıştırmasıyla gerçekleşir. Bu işlemden sonra da yoğunlaşma ve toplama süreci gelir.

/wp:paragraph wp:image {"align":"center","id":13944,"width":676,"height":403} /wp:image wp:heading {"level":4}

BUHAR DAMITMASI SÜRECİ

/wp:heading wp:list {"ordered":true}

1. Still adı verilen, genellikle paslanmaz çelikten yapılan ve bitkiyi içeren geniş bir kaba buhar verilir. 
2. Giriş kısmından, elde edilmek istenen yağı içeren bitkiye buhar aşılanır ve bu işlem sonucunda bikinin aromatik molekülleri açığa çıkar ve buharlaşır.
3. Buharlaşan bitki bileşenleri yoğunlaştırma kabına geçer. Burada sıcak suyun çıkmasını ve soğuk suyun girmesini sağlayan iki adet tüp vardır. Bu sayede buhar sıvı hale soğutulur.
4. Aromatik sıvı şeklinde çıkan ara ürün yoğunlaştırma kabından damlar ve kabın altındaki havuzda toplanır. Su ve yağ birbirine karışmadığı için esans yağ suyun üzerine yüzecektir. Burada esans yağ ayrıştırılır. (Bazı esans yağlar -mesela karanfil yağı- sudan ağırdır, bu yüzden havuzun dibine çökerler.)

/wp:list wp:heading {"level":3}

ÇÖZÜCÜYLE ÖZÜTLEME

/wp:heading wp:paragraph

Bu yöntem hekzan ve etanol gibi gıdalarda kullanılabilen çözücüleri bitkilerden esans yağ çıkarmak için kullanır. Bu yöntem en iyi az miktarda esans yağ içeren, reçineli bitkilerde işe yarar ya da buharlı damıtmadan kaynaklanan basınca ve baskıya dayanamayacak narin aromalar için kullanılabilir. Ayrıca çözücü kullanarak ayrıştırılan esans yağlar diğer tüm yöntemlere göre daha güzel bir koku verir. 

/wp:paragraph wp:paragraph

Bu yöntemle, buharlaştırılamayan mum ve pigment gibi bitki ögeleri de ayrıştırılır ve bazen de diğer yöntemlerle esans yağdan ayrıştırılır. Bitki, çözücüyle etkileşime girdiğinde mumsu ve katı aromatik bir ürün verir. Bu katı ürün alkolle karıştırıldığında yağ partikülleri ortaya çıkar. Kullanılan kimyasallar yağın içinde kalır, ayrıştırılmaz. Bu yağ ise parfüm endüstrisinde ya da aromaterapi için kullanılır. 

/wp:paragraph wp:image {"id":13956}

/wp:image wp:paragraph

Çözücüyle özütleme yöntemi CO2 özütlemesi, Maserasyon ve Enflauraj yöntemlerini kapsar.

/wp:paragraph wp:heading {"level":3}

CO2 ÖZÜTLEMESİ

/wp:heading wp:paragraph

Bitkilerin CO2 özütlemesi ile elde edilen esans yağlar damıtma yöntemiyle elde edilen yağlarla aromaterapi ve doğal parfüm alanlarında kullanabildikleri için benzerlik gösterirler.  Buhar damıtmasıyla elde edilen yağlar sıcaklık, basınç ve damıtma süresi gibi özelliklere bağlı olarak kalitede farklılık gösterir. CO2 özütlemesiyle ise daha kaliteli yağlar üretilebilir, çünkü buhar damıtması yöntemine kıyasla sıcaklığın çıkan ürünü değiştirmesi mümkün değildir. CO2 özütlemesinde yağın hiçbir bileşeni ısıdan zarar görmez. 

/wp:paragraph wp:paragraph

Ayrıca klasik damıtma ve özütleme arasındaki fark ise ısıtılmış su ya da buhar yerine özütlemede CO2 çözücü olarak kullanılır. Özütleme yönteminde 35-37 °C sıcaklık kullanılırken buhar damıtmasında bu değer 60-100 °Carası değişir. Buharla damıtmada, bitkinin ve esans yağının moleküler yapısı uygulanan ısı nedeniyle değişir. Diğer taraftan CO2 özütlemesinde ise ortaya çıkan ürün bitkinin kimyasal yapısına daha yakındır çünkü bitkinin bileşenlerinin büyük bir bölümünü içerir. Örneğin Alman Papatyasının CO2 ayrıştırmasıyla yeşil bir özütü ortaya çıkar çünkü ısının olmaması demek bitkinin doğallığının değişmemesi ya da “denatüre” olmaması anlamına gelir. Sonda ortaya çıkan özüt bu yüzden, damıtılmış esans yağlara göre, asıl çiçeğin bileşenlerine daha yakındır. 

/wp:paragraph wp:paragraph

CO2 özütleri diğer yöntemlerle elde edilmiş esans yağlara göre daha kıvamlıdır ve genellikle bitkinin doğal kokusunu ve aromasını damıtılmış esans yağlara göre daha iyi verir. CO2 özütlerinin aynı miktarda bitki kullanılarak elde edilen buharla damıtılmış esans yağlara göre daha fazla bitki bileşeni içerdiği söylenmektedir.

/wp:paragraph wp:heading {"level":4}

CO2 ÖZÜTLEMESİ SÜRECİ

/wp:heading wp:list

• Karbondioksit gaz halinde kalırken basınç ile sıvı hale gelir, bu haline “süperkritik” hal denir.  Bu durumdayken bitkinin olduğu hazneye pompalanır.
• Gazın sıvı özelliklerinden dolayı CO2 doğal bitkide çözücü olarak davranır ve yağ, pigment ve reçine gibi diğer maddeleri bitkiden çekip çıkarır. Esans yağ ise sıvı CO2’in içinde çözünür.
• Esans yağı ayırmak için ise CO2 doğal basıncına döndürülür ve gaz haline buharlaşır.

/wp:list wp:image {"align":"center","id":13953} /wp:image wp:paragraph

CO2 renksiz, kokusuz ve özütleme haznesindeki basıncı kaldırdığınızda kolayca ve tamamen ortadan kaldırılabilen bir gazdır. Nefes verdiğimizde ortaya çıkar ve bitkilerin büyümesi için gereklidir, bu yüzden de özütleme sürecinde bitkiye zarar vermez. CO2 özütlemesinde potansiyel zararlı çözücülerin bulunmaması, bu süreçte ne insan vücudunun ne de çevrenin kirlenmediğinin bir göstergesidir.

/wp:paragraph wp:heading {"level":3}

MASERASYON

/wp:heading wp:paragraph

Maserasyon ile üretilen yağlara aynı zamanda demlenmiş yağ da denir. Bu yağlar taşıyıcı yağların bitkilerden tedavi edici özelliklerin özütlenmesi sırasında çözücü olarak kullanılmasıyla oluşur. Maserasyon, bitkinin esansını yağa hapsetmede damıtma işleminden daha iyidir çünkü daha ağır ve geniş bitki moleküllerini tutabilir. Bu şekilde ortaya çıkan üründe bitkinin değerli bileşenleri daha çok hapsedilir.

/wp:paragraph wp:paragraph

Bu işlem için ideal olan bitki ise biçilmiş ve en kuru halinde olandır çünkü en ufak bir bitki nemi yağın küflenmesine ve mikrobik gelişmeye yol açacaktır.

/wp:paragraph wp:paragraph

Maserasyon süreci tamamlandığında çıkan yağ muhtemelen renk değiştirir. Son ürün filtrelenerek bitkiden ayrılmalı ve soğuk ve kuru bir şekilde saklanmak üzere hava geçirmez bir kaba alınmalıdır. Maserasyon ile üretilmiş bir yağ bulanabilir ya da küflenip kötü kokabilir. Maserasyon ile üretilmiş yağların %5-10’u kozmetiklerde “aktif botanik” olarak kullanılabilir. Eğer büyük miktarda kullanılırsa temel yağ yerine geçebilir.

/wp:paragraph wp:heading {"level":3}

ENFLAURAJ

/wp:heading wp:paragraph

Enflauraj günümüzde pek kullanılan bir yöntem değildir ama yağ kullanılarak esans yağı ayrıştırmanın en eski yöntemlerinden biridir. Sürecin sonunda, sebze ya da hayvan yağı, bitkinin kokusuyla birleşir. Kullanılan yağlar kokusuzdur ve oda sıcaklığında katı halde bulunur. Enflauraj soğuk ya da sıcak yapılabilir. İki durumda da kokuyla doyurulmuş yağa “enflauraj pomadı” denir.

/wp:paragraph wp:heading {"level":4}

SOĞUK ENFLAURAJ

/wp:heading wp:list {"ordered":true}

1. Arıtılmış ve kokusuz sebze ya da hayvan yağı cam tabaklara dağıtılır ve oturması için beklenir.
2. Taze çiçek yaprakları ya da tüm çiçekler yağ tabakasının üzerine yerleştirilir ve preslenir. Kullanılan çiçeğe göre 1-2 gün ya da 2 hafta kadar oturması için beklenir. Bu sürede çiçeğin kokusu yağa geçer.
3. Kuruyan yapraklar yenilenir ve yağ istenen doygunluğa gelene kadar süreç tekrarlanır. 
4. Son ürün flauraj pomadıdır: yağ ve kokulu yağ. Bu ürün botanik özütü kalan yağdan ayırmak için alkolle yıkanır, bu da sabun yapımında kullanılır. Alkol bu karışımdan buharlaştığında, geriye “absolut” kalır. 

/wp:list wp:heading {"level":4}

SICAK ENFLAURAJ

/wp:heading wp:list {"ordered":true}

1. Bu süreçte tek fark yağın ısıtılmasıdır.

/wp:list wp:image {"align":"center","id":13955} /wp:image wp:heading {"level":3}

SOĞUK SIKIMLA ÖZÜTLEME

/wp:heading wp:paragraph

Bu yöntem aynı zaman Ekspresyon ya da Skarifikasyon olarak adlandırılır ve özellikle turunçgil için kullanılır.

/wp:paragraph wp:list {"ordered":true}

1. Tüm meyve mekanik olarak kabuğun altında yer alan esans yağ keseciklerini parçalayan bir makineye yerleştirilir. Esans yağ ve pigmentler makinenin toplama alanına akar.
2. Tüm meyve, suyunu ve yağını çıkarmak için preslenir.
3. Ortaya çıkan yağ ve su, hala meyveden kalan katı maddeleri -kabuk gibi- içerebilir ve bu yüzden sıvıdan katıları ayırmak için santrifüjlenmesi gerekir. 
4. Yağ, sıvı tabakadan ayrılır ve başka bir kaba geçirilir. 

/wp:list wp:heading {"level":3}

SU DAMITMASI

/wp:heading wp:paragraph

Portakal çiçeği ve gül gibi hassas çiçekler damıtma sürecinde buharla karşılaşırsa birbirine yapışır, bu yüzden bu durumda en etkili ayrıştırma yöntemi bitkiyi saf kaynayan suya daldırmaktır. Su, ayrıştırılmış yağı aşırı ısınmadan korur. Yoğunlaşan sıvılar soğur ve birbirinden ayrılır. Geriye kalan ve bazen kokulu olabilen suya birden çok isim verilebilir; hidrolat, hidrosol, bitkisel su, esans suyu, çiçek suyu ya da bitkisel damıtılmış su gibi. 

/wp:paragraph wp:heading {"level":3}

SU VE BUHAR DAMITMASI

/wp:heading wp:paragraph

Bu yöntemde ot ya da yaprak kullanılabilir, bitki Still adı verilen ve ısı uygulanan kapta suya batırılır. Buhar Still’in dışından verilir.

/wp:paragraph wp:quote

A COMPREHENSIVE GUIDE TO ESSENTIAL OIL EXTRACTION METHODS

https://www.newdirectionsaromatics.com/blog/articles/how-essential-oils-are-made.html

/wp:quote wp:woocommerce/product-category {"columns":4,"categories":[144],"contentVisibility":{"title":true,"price":true,"button":true,"rating":false},"orderby":"popularity","align":"full"} /