Bebeklerde Cilt Bariyerinin Önemi

Bebek sahibi olmak demek sorumluluk demek… Bebekler, kendi bakımlarını gerçekleştiremediklerinden yıllarca korunmaya ve kollanmaya muhtaçlar. Fiziksel ve ruhsal sağlıkları anne ve babalarının sağladıkları ortama bağlı ve bu ortamın sağlıklı, güvenli, huzurlu olması çok önemli…

Bebeklerin nasıl beslendikleri, uyku düzenleri, rutinleri olduğu kadar vücutları ile temas eden şeyler de çok önemli. Ciltleri, yeni dünyalarına uyum sağlayana yani koruma/bariyer görevini tam anlamıyla yerine getirene kadar hassas ve dış etkenlere karşı açık bir halde… Bu da bebeklerin tenlerine değecek her şey için çok iyi düşünülmesi gerektiğini gösteriyor…

Bebeklerde cilt bariyeri

Cilt; insan vücudunu UV radyasyonu, patojenler ve zararlı kimyasallar gibi dış etkenlerden koruyan bir bariyer gibi davranıyor. Aynı zamanda vücut sıcaklığının düzenlenmesi, nem dengesi ve duyusal algı gibi görevleri de var…

Cildin üst tabakası, “epidermis” olarak bilinen çok katmanlı bir yapıdan oluşuyor. Beş katmandan meydana geliyor ve en dıştaki katman “Stratum corneum” olarak adlandırılıyor. Epidermis tabakasının altında dermis tabakası bulunuyor; burada saç kökleri, yağ bezleri ve ter bezleri yer alıyor. 

İnsanlarda cilt bariyeri işlevi, derinin en dış katmanı olan Stratum corneum’la ilişkilendiriliyor. Stratum corneum, cildin nem kaybını düzenleyerek vücudu dış etkenlerden koruyor. 

Derinin gelişim süreci, gebeliğin erken dönemlerinde başlıyor. Yapısal ve fonksiyonel olgunlaşma, normal gebelik süresince devam ediyor. Stratum corneum’un oluşumu 34. gebelik haftasında tamamlanıyor ve zamanında doğmuş yenidoğanlarda iyi bir Stratum corneum bulunuyor. 

Doğumda, yenidoğan cildi “verniks tabakası” ile kaplı ve bu tabaka su, lipidler, proteinler ve dökülen korneositlerden (ölü deri hücreleri) oluşuyor, yenidoğanlarda epidermal bariyer işlevi görüyor. Bu tabakada yer alan yağların, yenidoğan cildinde su kaybını düzenleyebilen nem tutucu görevi gördüğü biliniyor. Verniks tabakası, yenidoğanların ilk yıkanması sırasında kaybolmaya başlıyor ve yenidoğan cildi daha kuru ve savunmasız hale geliyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün, yenidoğanlara doğumdan sonraki ilk altı saat içinde banyo yaptırılmamasını önerdiği bilgisi de mevcut…

Bebek büyüdükçe, ciltteki kademeli olgunlaşma devam ediyor ve 2 yaş civarında yetişkin cilt yapısına benzer bir seviyeye ulaşılıyor. Yetişkin bir insanınkine göre bebek cildinin en belirgin özellikleri; daha ince bir cilt bariyeri, daha ince epidermal tabaka ve daha küçük korneosit denilen, cilde esnekliğini ve nemini kazandıran hücreler olarak sayılıyor. 

Bebeklerde bariyer işlevi henüz olgunlaşmadığından, deri yoluyla su buharı kaybı yetişkinlere oranla önemli ölçüde daha yüksek oluyor. İnsan cildi asidik bir pH değerine sahip olup bebeklerde cilt yüzeyinin “asit mantosu” henüz oluşmamış bulunuyor. Doğumdan sonraki ilk gün, yenidoğan cildinin, verniks tabakasından dolayı alkali pH değerine sahip olduğu, doğumdan bir ay sonra, ortalama cilt pH’ının yetişkin cildiyle (pH 4-6) karşılaştırılabilir olduğu belirtiliyor. Cilt bariyerinin koruma görevini yapabilmesi için cildin pH değerinin uygun seviyede olması da oldukça önemli… Bu nedenle bebek cildine uygulanacak ürünlerin cilt bariyerini tahriş etmeyen, aksine destekleyici özellikte olması gerekiyor.

Bebeklerde cilt temizliği ve bakımı

Bazı çalışmalar, özellikle erken doğmuş yenidoğanların cilt bariyeri işlevinin bozulduğunu ve kimyasallara daha fazla maruz kalma riski altında olduklarını bildiriyor.

Doğumdan sonra cilt bariyeri de gelişmeye devam ediyor. Bu süreçte koruma görevini tam anlamıyla yerine getiremeyen bebek cildi, soğuk hava ve rüzgar gibi dış etkenlerin yanı sıra sert cilt bakım ürünlerinin olumsuz etkilerine karşı hassaslaşıyor. Bu nedenle, bebeklerin temizliğinde kullanılan ürünlerin ve nemlendiricilerin ciltle uyumlu olması ve Stratum corneum yapısını bozmaması çok önemli… Bebek cildi ayrıca idrar, dışkı, tükürük gibi tahriş edici olabilen ve cilt bariyerinin bozulmasına neden olan diğer faktörlere de maruz kalıyor. Bu dış etkenlere günlük olarak maruz kalan bebek cildine, uygun ürünlerle rutin temizlik şart. Böylece cilt bariyerinin sağlığı ve koruma işlevini yerine getirebilmesi mümkün oluyor. 

Bebek cilt bakım ürünlerinde neden doğal içerik aramalıyız?

Deri geçirgen bir yapıya sahip… Dışarıdan uygulanan ürünler saç folikülleri veya ter kanalları yoluyla ya da hücreler arası veya hücre içi yollar ile nüfuz edebiliyor. Bebeklere uygulanan maddelerin deriye geçişinin yetişkinlere göre daha yüksek olduğu belirtiliyor, bunun nedeni ise bebek cildinde daha ince Stratum corneum ve epidermis tabakaları bulunması ile ilişkilendiriliyor. Bu maddelerin daha kısa bir yoldan geçerek dermise, cildin alt tabakalarına ulaşabildiği belirtiliyor. Bunun yanı sıra yenidoğanlarda cilt yüzey alanının vücut ağırlığına oranı yetişkinlere göre 2-3 kat daha fazla olup bu oranın, prematüre ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerde daha da yüksek olduğu biliniyor. Temizleme losyonları, nemlendiriciler ve güneş kremleri gibi cilt bakım ürünleri genellikle geniş bir alana uygulanıyor ve bu ürünlerdeki bileşenlerin vücuda geçmesi kolaylaşıyor. 

Özetlersek moleküllerin cilde nüfuzu büyük ölçüde deri bariyer fonksiyonuna bağlı… Yenidoğanlarda ve bebeklerde cilt bariyerinin önemi göz önüne alındığında, bebek cildinin tolere edebileceği, doğal içerikli bakım ürünlerinin kullanılması, üzerinde durulması gereken önemli bir konu… Yapılan bir çalışmada, en az %95 oranında doğal olarak formüle edilmiş bebek cilt bakım ürünlerinin bebekler ve küçük çocuklar üzerindeki toleransı değerlendirilmiş. Sonuçta doğal bebek cilt bakım ürünlerinin, tek başına veya cilt bakım rutininin bir parçası olarak kullanıldığında bebekler ve küçük çocuklar tarafından iyi tolere edildiği görülmüş. 

Son olarak, bebeklerde cilt bariyerinin sağlığını etkilemeyecek ve yapısını bozmayacak ürünleri kullanmanın öneminin altını çiziyoruz… Bebek cildine dışarıdan uygulanacak ürünlerin dikkatli bir şekilde formüle edilmesi gerekiyor. Bakım ürünü alırken tahriş edici/hassaslaştırıcı bileşenlerin olmadığı, doğal içerikli ürünlerin tercih edilmesi gerektiğini bir kez daha hatırlatmak istiyoruz.

%100 doğal bileşenlerden hazırladığımız Anne-Bebek serimizde, bebeklerin hassas ciltlerine özel olarak formüle ettiğimiz temel bakım ürünleri yer alıyor. Bebek köpük şampuanımızı, bebek sabunumuzu, bebek yağı ve pişik önleyici kremimizi, tamamen bebek cildinin nem ve pH dengesini koruyacak şekilde geliştirdik. Dilerseniz ihtiyacınıza uygun ürünleri seçebilir ya da özel çantasında sunduğumuz set ile anne ve bebeğin ihtiyaç duyabileceği temel bakım ürünlerini bir arada satın alabilirsiniz.

Kaynaklar

Catherine D Coret, Michael B Suero, Neena K Tierney, Tolerance of natural baby skin-care products on healthy, full-term infants and toddlers, Clin Cosmet Investig Dermatol. 2014; 7: 51–58.

Published online 2014 Feb 5.

Annisa Rahma, Majella E. Lane, Skin Barrier Function in Infants: Update and Outlook, Pharmaceutics. 2022 Feb; 14(2): 433. Published online 2022 Feb 17.  

V A Harpin, N Rutter, Barrier properties of the newborn infant’s skin, J Pediatr, 1983 Mar;102(3):419-25.