Bir Akdeniz Mucizesi: Biberiye

Biberiye, Latince adıyla “Rosmarinus officinalis”, Akdeniz bölgesine has, Lamiaceae familyasından aromatik bir bitki… İğneye benzeyen yaprakları ve mis gibi kokusuyla tanınan biberiye, yemeklere hoş bir aroma vermesi için kullanılmasının yanı sıra hastalıkların tedavisinde de en sık başvurulan tıbbi bitkilerden biri… 

Biberiye özleri genellikle bitkinin kurutulmuş yapraklarından hazırlanıyor. Biberiyenin sağlık faydaları, özlerinden ve uçucu yağından ileri geliyor. Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’da biberiye özü, ticari olarak gıdaların bozulmasını önlemek için doğal bir koruyucu olarak kullanılıyor, bu sayede gıdalara ilave edilen sentetik antioksidanlara sağlıklı bir alternatif sunulmuş oluyor. 

Biberiye tedavi edici özelliği nedeniyle halk hekimliği, ilaç ve kozmetik endüstrilerinde, özellikle karnosol, karnosik ve ursolik asitlerden kaynaklanan antioksidan ve iltihap giderici özelliklerinden dolayı kullanılıyor.

Yapılan araştırmalara göre biberiyenin sağlığa birçok faydası bulunuyor. Biz de bu faydaları sizlerle paylaşmak istedik…

Biberiyenin antioksidan etkisi

Lipid oksidasyonu; başta yaşlanma, kanser, kalp rahatsızlıkları ve damar sertleşmesi olmak üzere çok sayıda sağlık sorunları yaratıyor. Biberiye özleri ve uçucu yağında bulunan antioksidan bileşikler, lipid oksidasyonunu engellemeye yardımcı oluyor. 

Uçucu bileşenlere ek olarak, biberiye özleri temel olarak fenolik asitler, flavonoidler ve diterpenoid sınıflarına ait antioksidan bileşenler içeriyor. Biberiyenin biyolojik özellikleri temelde fenolik bileşiklerden kaynaklanıyor. Biberiyenin polifenolik profili, ana bileşenler olarak karnosik asit, karnosol, rosmarinik asit ve hesperidin olarak belirtiliyor. Polifenollerin en büyük sağlık yararı antioksidan etkide bulunuyor olmaları…

Antioksidan özelliklere sahip ana bileşenler, özelliklerin %90’ından sorumlu olan karnosik asit ve karnosol olup serbest radikallerin güçlü temizleyicileri olarak işlev görüyorlar. Bu bileşikler mevcut zararlı peroksit radikalleri ile reaksiyona giriyorlar ve böylece bu zararlı maddeleri etkisiz hale getiriyorlar. Her iki bileşiğin lipid peroksidasyonu üzerindeki etkisinin, BHA ve BHT gibi yapay antioksidanlar tarafından bildirilen etkiden daha yüksek olduğunu doğrulayan çalışmalar bulunuyor.

Benzer şekilde, rosmarinik asit ve hesperidin, literatürde önemli serbest radikal temizleyiciler olarak gösteriliyorlar. 

Biberiyenin diğer etkileri

Biberiye ekstraktları antioksidan etkisinin yanında anti-inflamatuar, antidiyabetik, karaciğeri koruyucu ve antimikrobiyal aktivitelere sahip…  Ayrıca astım, katarakt, renal kolik ve peptik ülser üzerinde de olumlu etkileri bulunuyor. 

Rosmarinik asit; antioksidan ve anti-inflamatuar etkilerin yanında kolesterol düşürücü ve fiziksel-zihinsel yorgunluğun giderilmesi, kan basıncının düşürülmesi; ülser önleyici olarak ve kalp, beyinde lipid peroksidasyonunun azalması üzerinde olumlu etkiler gösteriyor. 

Karnosik asit ve karnosolun ise damarsal hastalıkların önlenmesi ve sinir sistemini koruyucu etkileri; damar sertliği ile ilgili sorunların önlenmesi; antikanser ve kanser hücrelerinin çoğalmasını önleyici etkileri; antiviral ve antimikrobiyal etkiler; karaciğer ve böbrekleri koruyucu etkiler; radyasyona, gen mutasyonuna karşı koruyucu aktivite; kan şekeri düşürücü; kas gevşetici ve cilt alerjileri tedavisi; depresif davranışı tedavi etme yeteneği üzerinde etkili olduğu araştırmayla gösteriliyor.

Biberiye halk arasında ağrı kesici özelliği ile de biliniyor. Ön çalışmalar, ağrı kesici olarak faydalarını destekliyor ve sık kullanılan ağrı kesicilerden daha etkili olabileceğini gösteriyor.

Biberiye yağı ayrıca bazı zararlılara karşı doğal bir “böceksavar” olarak da kullanılıyor. Sivrisinek ve kene gibi bazı zararlıların uzaklaştırılmasına yardımcı oluyor.

Biberiyenin cilt faydaları

Biberiyenin iltihaplı hastalıkların tedavisi, yara iyileştirme ve cilt kanserinde kullanımları üzerine çalışmalar mevcut… Tedavi amaçlı kullanımının yanı sıra kozmetik ürünlerde selülit, saç dökülmesi, ultraviyole hasarı ve yaşlanma gibi durumların tedavisinde de potansiyel uygulamaları bulunuyor.

Saç dökülmesinin en yaygın türlerinden biri, daha çok erkek tipi kellik olarak bilinen “androgenetik alopesi” olup bu durum kadınları da etkileyebiliyor. Biberiye yağı, testosteronun saç köklerine saldırmasını önleyerek tedavide olumlu sonuçlar veriyor.

Bir araştırmada, androgenetik alopesi problemi olan erkekler, altı ay boyunca günde iki kez saç derilerine biberiye yağı masajı yapmışlar. Sonuçta saç kalınlıklarında; sık kullanılan bir saç çıkarma ilacı kullanan grupla aynı oranda artış yaşamışlar. Ayrıca biberiye yağını kullananlar, kafa derilerinde daha az kaşıntı olduklarını da iletmişler. Bu da saç dökülmesinde biberiye yağının olumlu sonuçlar verebileceğini gösteriyor.

Biberiyenin stres ve duygu durum bozukluklarına faydaları

Birçok faktör strese neden olabiliyor. Biberiye yağını solumak, stres ve kaygıyı azaltabiliyor, sakinleşmeyi sağlıyor. Özellikle sınav kaygısı yaşayan okul çağındaki çocuklar için faydalı olabileceğini hatırlatalım. 

Yapılan bir çalışmada, 22 genç katılımcı 5 dakika boyunca biberiye yağı koklamışlar ve tükürüklerinde stres hormonu-kortizol seviyesi ölçülmüş. Sonuçta, aromatik olmayan bir bileşiği koklayanlara kıyasla, kortizol seviyesinin %23 daha düşük olduğu görülmüş. 

Başka bir çalışmada ise cildine seyreltilmiş biberiye yağı uygulayan 35 sağlıklı insanın; 20 dakika sonra, yağ kullanmayanlara göre kendilerini önemli ölçüde daha dikkatli, enerjik ve neşeli hissettikleri belirtiliyor.

Japonya’da, her gün yorgunluk hisseden, duygu durumunda bozukluk yaşayan 20-64 yaş arasında 75 erkek üzerinde yapılan bir araştırmada, sadece biberiye özü alan grupta “gerginlik-kaygı”, “dinçlik-aktivite”, “yorgunluk”, “gündüz uykululuk hali” ve “psikomotor hızda” önemli iyileşmeler gözlenmiş. Bu sonuçlara göre biberiye özlerinin, zihinsel problemler yaşayan çalışan erkeklerin zihinsel enerjisini ve uyku kalitesini iyileştirmede etkili olduğu görülmüş.

Biberiye yağının kullanımı

Biberiye yağı solunabiliyor veya dışarıdan cilt üzerine uygulanabiliyor. Çok konsantre olduğu için birkaç damla kullanmak yeterli oluyor. 

Biberiye yağını direkt şişeden koklamak ya da bir mendil üzerine birkaç damla damlatarak solumak mümkün… Ortamdaki herkesin faydalanabilmesi için bir difüzör ya da buhurdanlık yardımı ile kullanmanın en uygun yöntem olduğunu da söyleyebiliriz. 

Biberiye yağını cildinize uygulamadan önce taşıyıcı bir yağ ile seyreltmenizi öneriyoruz. Tüm uçucu yağlarda olduğu gibi biberiye yağı da tahriş olmuş cilde ve gözlere uygulanmamalıdır. Ayrıca hamilelerin ve kronik rahatsızlığı olanların, yüksek tansiyon ve epilepsi rahatsızlığı olan kişilerin biberiye yağı kullanımından kaçınmaları gerekiyor.

%100 saf buhar destilasyonu ile elde ettiğimiz biberiye uçucu yağımız oldukça keskin ve etkili bir kokuya sahip. Birkaç damlasını suya ekleyerek buhurdanlık veya difüzör yardımı ile bulunduğunuz ortamın havasını tazeleyebilir hem antimikrobiyal etkisinden hem de canlandırıcı ve rahatlatıcı özelliklerinden faydalanabilirsiniz.

Kaynaklar:

•healthline.com

•Gema Nieto, Gaspar Ros, Julián Castillo, “Antioxidant and Antimicrobial Properties of Rosemary (Rosmarinus officinalis, L.): A Review”, Medicines (Basel). 2018 Sep; 5(3): 98.

•Lucas Malvezzi de Macedo, Érica Mendes Dos Santos, Lucas Militão, Louise Lacalendola Tundisi, Janaína Artem Ataide, Eliana Barbosa Souto, Priscila Gava Mazzola, “Rosemary ( Rosmarinus officinalis L., syn Salvia rosmarinus Spenn.) and Its Topical Applications: A Review”, Plants (Basel). 2020 May 21;9(5):651.

•Risa Araki, Kazunori Sasaki, Hiroyuki Onda, Syunsuke Nakamura, Masahiro Kassai, Toshiyuki Kaneko, Hiroko Isoda, Koichi Hashimoto, “Effects of Continuous Intake of Rosemary Extracts on Mental Health in Working Generation Healthy Japanese Men: Post-Hoc Testing of a Randomized Controlled Trial”, Nutrients. 2020 Nov; 12(11): 3551.

•Jonatas Rafael de Oliveira, Samira Esteves Afonso Camargo & Luciane Dias de Oliveira, “Rosmarinus officinalis L. (rosemary) as therapeutic and prophylactic agent”, Journal of Biomedical Science volume 26, Article number: 5 (2019).

•Toshiko Atsumi , Keiichi Tonosaki, “Smelling lavender and rosemary increases free radical scavenging activity and decreases cortisol level in saliva”, Psychiatry Res, 2007 Feb 28;150(1):89-96.

•Kazuya Murata, Kazuma Noguchi, Masato Kondo, Mariko Onishi, Naoko Watanabe, Katsumasa Okamura, Hideaki Matsuda, Promotion of hair growth by Rosmarinus officinalis leaf extract, Randomized Controlled Trial, Phytother Res, . 2013 Feb;27(2):212-7.

• Yunes Panahi, Mohsen Taghizadeh, Eisa Tahmasbpour Marzony, Amirhossein Sahebkar, Rosemary oil vs minoxidil 2% for the treatment of androgenetic alopecia: a randomized comparative trial, Skinmed, Jan-Feb 2015;13(1):15-21.